Welke belastingregels gelden voor digitale bedrijven?

Inhoudsopgave

• Inleiding
• Traditionele belastingregels vs. digitale economie
• Internationale initiatieven voor digitale belastingheffing
• Europese aanpak van digitale belastingen
• Nederlandse belastingregels voor digitale bedrijven
• Uitdagingen bij het belasten van digitale bedrijven
• Toekomstperspectieven voor digitale belastingheffing
• Conclusie
• Veelgestelde vragen

Inleiding

In het huidige digitale tijdperk zijn steeds meer bedrijven actief in de online wereld. Deze digitale ondernemingen brengen nieuwe uitdagingen met zich mee op het gebied van belastingheffing. Traditionele belastingregels, die vaak gebaseerd zijn op fysieke aanwezigheid en tastbare activa, schieten tekort bij het belasten van digitale bedrijven die gemakkelijk over grenzen heen opereren. In dit artikel duiken we dieper in de belastingregels die gelden voor digitale bedrijven en onderzoeken we de complexe wereld van digitale belastingheffing.

De snelle groei van de digitale economie heeft geleid tot een heroverweging van bestaande belastingstelsels wereldwijd. Overheden worstelen met de vraag hoe ze eerlijke belastingheffing kunnen waarborgen in een tijdperk waarin bedrijven waarde kunnen creëren zonder fysieke aanwezigheid in een land. Dit artikel biedt een uitgebreid overzicht van de huidige belastingregels voor digitale bedrijven, de uitdagingen die hiermee gepaard gaan en de initiatieven die worden ondernomen om het belastingstelsel aan te passen aan de digitale economie.

Traditionele belastingregels vs. digitale economie

Traditionele belastingregels zijn vaak gebaseerd op het concept van vaste inrichting, waarbij bedrijven belasting betalen in landen waar ze fysiek aanwezig zijn. Deze regels werken goed voor conventionele bedrijven met kantoren, fabrieken of winkels, maar schieten tekort bij digitale ondernemingen die hun diensten online aanbieden zonder fysieke aanwezigheid.

De digitale economie brengt nieuwe uitdagingen met zich mee:

• Grensoverschrijdende activiteiten: Digitale bedrijven kunnen eenvoudig diensten leveren aan klanten over de hele wereld zonder fysieke aanwezigheid.
• Immateriële activa: De waarde van digitale bedrijven ligt vaak in immateriële activa zoals software, algoritmen en data, die moeilijk te lokaliseren en waarderen zijn.
• Gebruikersparticipatie: Veel digitale platformen creëren waarde door gebruikersinteracties, wat de vraag oproept waar de waardecreatie precies plaatsvindt.
• Snelle groei en schaalbaarheid: Digitale bedrijven kunnen snel groeien en opschalen zonder significant te investeren in fysieke infrastructuur.

Deze kenmerken van de digitale economie maken het moeilijk om de traditionele belastingregels toe te passen, wat leidt tot potentiële belastingontwijking en oneerlijke concurrentie tussen digitale en traditionele bedrijven.

Internationale initiatieven voor digitale belastingheffing

Om de uitdagingen van digitale belastingheffing aan te pakken, zijn er verschillende internationale initiatieven gelanceerd. De Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) speelt hierin een leidende rol.

OESO/G20 BEPS-project

Het Base Erosion and Profit Shifting (BEPS) project van de OESO en G20 is een belangrijke stap in de aanpak van belastingontwijking door multinationals, inclusief digitale bedrijven. Het project omvat 15 actiepunten, waaronder specifieke maatregelen gericht op de digitale economie:

• Actie 1: Aanpak van de belastinguitdagingen van de digitale economie
• Actie 7: Voorkomen van kunstmatige ontwijking van de status van vaste inrichting
• Acties 8-10: Waarborgen dat verrekenprijsuitkomsten in lijn zijn met waardecreatie

Deze actiepunten zijn gericht op het creëren van een meer coherent internationaal belastingstelsel dat beter is toegerust om digitale bedrijfsmodellen te belasten.

OESO twee-pijler aanpak

Voortbouwend op het BEPS-project heeft de OESO een twee-pijler aanpak voorgesteld om de belastinguitdagingen van de digitale economie aan te pakken:

• Pijler 1: Herziening van de regels voor winsttoerekening en nexus, waardoor landen waar gebruikers of klanten zich bevinden meer belastingrechten krijgen.
• Pijler 2: Invoering van een wereldwijd minimumtarief voor vennootschapsbelasting om belastingconcurrentie tussen landen te beperken.

Deze voorstellen zijn nog in ontwikkeling en vereisen internationale consensus voor implementatie.

Europese aanpak van digitale belastingen

De Europese Unie heeft ook stappen ondernomen om de belastingheffing van digitale bedrijven te moderniseren. Enkele belangrijke initiatieven zijn:

Voorstellen voor een digitale dienstenbelasting

De Europese Commissie heeft voorgesteld om een tijdelijke digitale dienstenbelasting (Digital Services Tax, DST) in te voeren. Deze belasting zou van toepassing zijn op inkomsten uit bepaalde digitale diensten, zoals online advertenties en de verkoop van gebruikersdata. Het voorstel stuitte echter op weerstand van sommige lidstaten en is voorlopig on hold gezet in afwachting van internationale overeenstemming binnen de OESO.

Richtlijn ter bestrijding van belastingontwijking

De EU heeft de Anti-Tax Avoidance Directive (ATAD) geïmplementeerd, die gericht is op het tegengaan van belastingontwijking door multinationals, inclusief digitale bedrijven. De richtlijn bevat maatregelen zoals:

• Beperking van renteaftrek
• Exitheffingen
• Controlled Foreign Company (CFC) regels
• Algemene antimisbruikbepaling

Deze maatregelen zijn erop gericht om agressieve belastingplanning te voorkomen en ervoor te zorgen dat winsten worden belast waar de waarde wordt gecreëerd.

Nederlandse belastingregels voor digitale bedrijven

Nederland heeft als lid van de EU en de OESO de internationale ontwikkelingen op het gebied van digitale belastingheffing nauwlettend gevolgd en geïmplementeerd. Enkele belangrijke aspecten van de Nederlandse aanpak zijn:

Implementatie van ATAD

Nederland heeft de EU-richtlijn ter bestrijding van belastingontwijking (ATAD) geïmplementeerd in de nationale wetgeving. Dit betekent dat digitale bedrijven die in Nederland actief zijn, onderworpen zijn aan de eerder genoemde maatregelen zoals beperking van renteaftrek en CFC-regels.

Innovatiebox

Nederland kent de innovatiebox, een fiscale regeling die bedoeld is om innovatie te stimuleren. Deze regeling kan aantrekkelijk zijn voor digitale bedrijven die veel investeren in onderzoek en ontwikkeling. Winsten die voortvloeien uit gepatenteerde innovaties of software kunnen onder bepaalde voorwaarden tegen een verlaagd tarief worden belast.

Vaste inrichting en digitale aanwezigheid

De Nederlandse belastingdienst houdt rekening met de ontwikkelingen rond het concept van digitale aanwezigheid. Hoewel er nog geen specifieke wetgeving is voor een ‘digitale vaste inrichting’, wordt er in de praktijk wel gekeken naar de economische realiteit van digitale activiteiten bij het bepalen van belastingplicht.

Bronbelasting op royalty’s

Vanaf 2021 heeft Nederland een bronbelasting ingevoerd op rente- en royaltybetalingen aan laagbelastende jurisdicties. Deze maatregel kan impact hebben op digitale bedrijven die gebruik maken van intellectuele eigendomsstructuren.

Uitdagingen bij het belasten van digitale bedrijven

Het belasten van digitale bedrijven brengt verschillende uitdagingen met zich mee:

Bepalen van de juiste belastinggrondslag

Een van de grootste uitdagingen is het bepalen waar precies de waarde wordt gecreëerd in digitale bedrijfsmodellen. Is dit waar de gebruikers zich bevinden, waar de technologie wordt ontwikkeld, of waar de beslissingen worden genomen? Dit maakt het moeilijk om de juiste belastinggrondslag vast te stellen.

Grensoverschrijdende transacties

Digitale diensten kunnen gemakkelijk over grenzen heen worden geleverd, wat het moeilijk maakt om te bepalen in welk land belasting zou moeten worden betaald. Dit leidt tot risico’s van dubbele belasting of juist geen belastingheffing.

Snelle technologische ontwikkelingen

De digitale economie evolueert snel, met nieuwe bedrijfsmodellen en technologieën die constant opkomen. Belastingwetgeving loopt vaak achter op deze ontwikkelingen, wat leidt tot een constante behoefte aan aanpassing en herziening van regels.

Internationale coördinatie

Effectieve belastingheffing van digitale bedrijven vereist internationale samenwerking en coördinatie. Het bereiken van consensus tussen landen met verschillende belangen en belastingstelsels is een complexe uitdaging.

Toekomstperspectieven voor digitale belastingheffing

De toekomst van digitale belastingheffing zal waarschijnlijk gekenmerkt worden door de volgende ontwikkelingen:

Implementatie van OESO-voorstellen

Er wordt verwacht dat de twee-pijler aanpak van de OESO geleidelijk zal worden geïmplementeerd, wat zal leiden tot een meer geharmoniseerde aanpak van digitale belastingheffing wereldwijd.

Verfijning van het concept ‘digitale aanwezigheid’

Het concept van vaste inrichting zal waarschijnlijk worden uitgebreid om rekening te houden met digitale aanwezigheid, waardoor landen waar gebruikers zich bevinden meer belastingrechten krijgen.

Toenemende focus op data en gebruikerswaarde

Er zal meer aandacht komen voor de rol van data en gebruikersparticipatie in waardecreatie, wat kan leiden tot nieuwe benaderingen in belastingheffing.

Technologische oplossingen

De inzet van geavanceerde technologieën zoals blockchain en AI kan helpen bij het traceren en belasten van digitale transacties.

Conclusie

De belastingregels voor digitale bedrijven bevinden zich in een dynamisch en complex landschap. Terwijl traditionele belastingregels worstelen met de uitdagingen van de digitale economie, worden er op internationaal, Europees en nationaal niveau initiatieven ondernomen om het belastingstelsel te moderniseren. De OESO speelt een leidende rol met haar BEPS-project en twee-pijler aanpak, terwijl de EU streeft naar een geharmoniseerde aanpak binnen de interne markt.

Nederland volgt deze ontwikkelingen op de voet en implementeert maatregelen om belastingontwijking tegen te gaan en innovatie te stimuleren. De uitdagingen blijven echter groot, van het bepalen van de juiste belastinggrondslag tot het coördineren van internationale inspanningen. De toekomst van digitale belastingheffing zal waarschijnlijk gekenmerkt worden door een meer geharmoniseerde globale aanpak, met toenemende aandacht voor digitale aanwezigheid, data en gebruikerswaarde.

Bedrijven die actief zijn in de digitale economie zullen zich moeten voorbereiden op een veranderend fiscaal landschap. Het is van cruciaal belang dat ze op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen en hun bedrijfsmodellen en fiscale strategieën dienovereenkomstig aanpassen. Tegelijkertijd moeten beleidsmakers en belastingautoriteiten blijven streven naar een evenwichtig systeem dat innovatie stimuleert, eerlijke concurrentie bevordert en adequate belastinginkomsten genereert in het digitale tijdperk.

Veelgestelde vragen

1. Wat is de digitale dienstenbelasting (DST) en wordt deze in Nederland toegepast?

De digitale dienstenbelasting is een voorgestelde belasting op inkomsten uit bepaalde digitale diensten, zoals online advertenties en de verkoop van gebruikersdata. Nederland heeft momenteel geen specifieke DST ingevoerd. Het land wacht op internationale overeenstemming binnen de OESO voordat het unilaterale maatregelen overweegt.

2. Hoe beïnvloedt de Nederlandse innovatiebox digitale bedrijven?

De innovatiebox is een fiscale regeling die winsten uit innovatieve activiteiten tegen een verlaagd tarief belast. Digitale bedrijven die veel investeren in R&D en software-ontwikkeling kunnen hiervan profiteren, mits ze voldoen aan de voorwaarden. Dit kan leiden tot een effectief belastingtarief van 9% op kwalificerende innovatieve winsten.

3. Wat houdt de OESO twee-pijler aanpak in voor digitale belastingheffing?

De OESO twee-pijler aanpak bestaat uit: Pijler 1, die de regels voor winsttoerekening herziet om landen waar gebruikers zich bevinden meer belastingrechten te geven, en Pijler 2, die een wereldwijd minimumtarief voor vennootschapsbelasting introduceert. Deze aanpak is gericht op het aanpakken van de belastinguitdagingen van de digitale economie en het voorkomen van belastingontwijking.

4. Hoe gaat Nederland om met het concept van ‘digitale vaste inrichting’?

Nederland heeft nog geen specifieke wetgeving voor een ‘digitale vaste inrichting’. De belastingdienst houdt echter wel rekening met de economische realiteit van digitale activiteiten bij het beoordelen van belastingplicht. Nederland volgt de internationale ontwikkelingen op dit gebied nauwlettend en past zijn beleid aan in lijn met OESO-richtlijnen.

5. Welke impact heeft de Nederlandse bronbelasting op royalty’s voor digitale bedrijven?

Vanaf 2021 heft Nederland een bronbelasting op rente- en royaltybetalingen aan laagbelastende jurisdicties. Dit kan impact hebben op digitale bedrijven die gebruik maken van intellectuele eigendomsstructuren waarbij royalty’s worden betaald aan entiteiten in laagbelastende landen. Het doel is om belastingontwijking tegen te gaan en ervoor te zorgen dat winsten worden belast waar de waarde wordt gecreëerd.